بررسی آینده شغلی مهندسی صنایع در ایران

بررسی وضعیت مهندسی صنایع در ایران:
یکی از پیش نیازهای ایجاد هر گونه بهبود در حوزه صنفی و آموزشی مهندسی صنایع، کسب شناخت از وضعیت مهندسی صنایع در کشور است. در حال حاضر متاسفانه هیچ آمار دقیقی از وضعیت مهندسین صنایع در کشور وجود ندارد. تعداد دانشجویان، تعداد فارغ¬التحصیلان، زمینه های کاری مهندسی صنایع در کشور و عواملی از این دست مشخص نیست. در نتیجه در برنامه ریزی آموزشی مهندسان صنایع، تعیین سیلابس آموزشی مناسب دانشگاهی، ارائه خدمات آموزشی پس از فارغ¬التحصیلی، نمی¬توان واقعیات و نیاز موجود جامعه را مد نظر داشت.

انجمن مهندسی صنایع بر آن است تا با اجرای پروژه پژوهشی در خصوص بررسی وضعیت مهندسی صنایع در ایران، آمار و ارقام و اطلاعات مناسب در این خصوص را کسب کند. در حال حاضر این پروژه مراحل ابتدایی خود را طی می¬کند و انجمن در حال برنامه ریزی و جذب نیرو برای اجرای آن است

اما در حال حاضر موقعیت کاری مهندسین صنایع در ایران با توجه به در حال رشد بودن صنعت و پروژه ها بسیار خوب است.
طبق آمار گرفته شده از یک منبع اطلاعاتی بزرگ در زمینه ی بازار کار برای مهندسین ، از میان حدود 9000فرصت شغلی برای مهندسین تمامی رشته ها در سطح کشور،در تابستان 1386 ، تعداد 1918 فرصت شغلی برای مهندسین مکانیک ،1883 فرصت شغلی برای مهندسین عمران و 1273فرصت شغلی برای مهندسین برق می باشد؛ تعداد 2604 فرصت شغلی برای مهندسین صنایع در تابستان 86 می تواند نشان دهنده ی این امر باشد که صنعت کشور و مدیرانی که در راس دولت قرار دارند، به اهمیت وجود مهندسی صنایع پی برده و در صدد پرورش و استفاده ی بیش از پیش از علوم این مهندسی می باشند.

یک نکته هم مهم است. مهندسان صنایع در ایران عمدتا کار مهندسی صنایعی نمی کنند و در حوزه کار مدیریت وارد شده اند. بین مهندسی صنایع و مدیریت مرزهای مشخصی وجود دارد. اولا مهندسان صنایع عمدتا باید به مسایل مدیریت عملیات (مثل برنامه ریزی تولید) بپردازند. ثانیا ابزارهای مهندسان صنایع عمدتا ریاضی و کمی و ابزارهای مدیریت عمدتا کیفی و رفتاری است. به نظر می رسد چون کار کردن در حوزه اول سخت است مهندسان صنایع کارهای سهل و ممتنعی مثل برنامه ریزی استراتژیک، سازماندهی و سیستم های اطلاعات را ترجیح می دهند و علاقه ای به کارهای تحقیق در عملیاتی و آماری که قلب تخصصی مهندسی صنایع است ندارند.

در این میان در بازار کار مشکلات روزمرگی برای مهندسین صنایع هم پیش می آید:
1)عدم امنیت شغلی: وقتی شما یک کار ثابت (مانند وارد کردن یک سری اعداد در اکسل) را انجام می‌دهید و این کار به صورت روزمره و بدون کوچک‌ترین تغییری انجام شود، ممکن است مدیریت شرکت یک دیپلمه و یا حتی پایین‌تر از آن را به جای شما استخدام کند. در واقع حق با اوست. بسیاری از مهندسان صنایع در ایران، کارهایی را در شرکت انجام می‌دهند که یک فرد عادی بدون داشتن تحصیلات دانشگاهی، به راحتی می‌تواند از پس آن ها براید.

2)به‌روز نبودن و عقب ماندن از پیشرفت‌های علمی و ابداعات جدید: شرایطی را تصور کنید که یک مهندس صنایع در بخش برنامه‌ریزی تولید یک شرکت مشغول به کار است. وظیفه او تهیه گزارش تولید، برنامه تولید روزانه و روزهای آینده و… است. او هر روز این کارها را انجام می‌دهد و فشردگی کارها به حدی است که دیگر فرصت مطالعه ندارد. بعد از یک یا پنج سال چه اتفاقی می‌افتد؟ مشخص است که او از پیشرفت‌ها و موضوعات جدید در حوزه‌ی کاری خود بی‌اطلاع خواهد بود.

3)احساس نارضایتی از کار و خوشحال نبودن: این موضوع بیش‌تر به مسائل روحی و روانی برمی‌گردد. اصولاً ساختار احساس انسان به گونه‌ایی است که تکرار را دوست ندارد و حالا چه فیلم تکراری باشد یا یک کار تکراری. همچنین بعضی از افراد ذاتاً تحول‌خواه و به دنبال تنوع هستند و در صورتی که گرفتار چرخه روزمرگی شوند، به شدت از کار خود احساس نارضایتی می‌کنند و این موضوع هم سبب اصلی بسیاری از مشکلات دیگر است.

4)کند و تنبل شدن ذهن، روح و حتی جسم: ذهن هم مانند بدن احتیاج به تمرین دارد. همان‌طور که بدن انسان در صورت عدم تحرک و ورزش دچار سستی، رخوت و در نهایت ضعف می‌گردد، ذهن و مغز نیز در صورت استفاده نشدن تنبل و ضعیف می‌شود. به عبارتی آکبند ماندن مغز اصلاً خوب نیست! افرادی که کارهای مشابه را در روزهای پی‌درپی انجام می‌دهند، دیگر احتیاجی به تحلیل و استنتاج ندارند و به مرور قدرت تحلیل‌گری خود را از دست می‌دهند که این موضوع برای یک مهندس صنایع، فاجعه محسوب می‌شود.

-باید توجه داشت که افرادی که در بعضی از شاخه‌های مهندسی صنایع کار می‌کنند، هرگز دچاز روزمرگی نمی‌شوند و این موضوع به دلیل ماهیت کار آن‌هاست. به عنوان مثال کار کردن در زمینه کنترل پروژه، ذاتاً متنوع است. هنگامی که یک پروژه تمام می‌شود و پروژه‌ی دیگر آغاز می‌گردد، همه چیز جدید، نو و تازه خواهد بود. البته اگر شما در بعضی از پروژه‌های طولانی و پایان ناپذیر که در ایران هم تعداد آن‌ها کم نیست کار می‌کنید، در معرض خطر روزمرگی قرار دارید! افرادی که در واحدهای برنامه‌ریزی تولید، نت، کنترل کیفیت و مشابه آن کار می‌کنند، بیش از سایر مهندسان صنایع مبتلا به بیماری روزمرگی هستند. اما افرادی که در شرکت‌های مشاوره کار می‌کنند، تقریباً هیچ وقت به این آفت مبتلا نمی‌شوند.

در پایان باید بگویم که خروج از روزمرگی کار سختی نیست. شما می‌توانید یک برنامه برای خود طراحی کنید که مثلاً هر سال در چند دوره‌ی آموزشی مربوط به کارتان شرکت کنید. یا هر روز زمان ثابتی را به مطالعه منابع مربوط به کارتان اختصاص دهید. جستجو و مطالعه در اینترنت، شرکت در سمینارهای مختلف، انجام مشاوره و کار به صورت پروژه‌ایی در بیرون از شرکت و حتی ایجاد تغییرات جزئی در کار روزانه‌تان و از همه مهم‌تر توجه به اصول بهبود مستمر، راه‌های خوبی برای فرار از روزمرگی است.